Υπόθεση

Στο μοναστήρι της Παναγιάς του Ατλαντικού, ο δον Αλόνσο προτείνει στον Ηγούμενο και στον πατέρα Χουάν ένα ταξίδι σε μια μακρινή χώρα για την αναζήτηση χρυσού. Γι' αυτό το σκοπό, ψάχνει ένα χάρτη που είχε δωρήσει στο μοναστήρι ο Πάπας.

Εκείνη τη στιγμή αναγγέλλεται η άφιξη ενός οδοιπόρου. Ο ξένος ζητά άφεση αμαρτιών· κουβαλά μαζί του ένα χρυσό μήλο που έχει χαραγμένες επάνω του την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, μιλά αινιγματικά για χάρτες και άγνωστες χώρες και ισχυρίζεται ότι τον διάλεξε ο Θεός για να «περάσει τον Χριστό από τα κύματα». Ο Αλόνσο τον υποπτεύεται και τον κατηγορεί ότι δηλητηρίασε ένα συγγενή του ναύτη και του έκλεψε το χάρτη ενός εξωτικού νησιού. Ο ξένος αρνείται και πηγαίνει να προσευχηθεί.

Μετά από λίγο, ο Αλόνσο τον συναντά και τον προκαλεί σε μονομαχία για το χάρτη. Τότε, ο ξένος - που δεν είναι άλλος από τον Κολόμβο - καίει το χάρτη και πείθει τον αντίπαλό του να τον συντροφέψει στο ταξίδι. Αργότερα εξομολογείται στον Ηγούμενο: ο Θεός τον επέλεξε για να βρει την καινούρια γη και, αν εγκλημάτησε, το έκανε για τη δόξα του Θεού. Ο Ηγούμενος ταράζεται από την εωσφορική του αλαζονεία, όμως πηγαίνει μαζί του στο παλάτι της βασίλισσας Ισαβέλας στη Γρανάδα.

Μετά από ένα περίεργο όνειρο για χρυσάφι και εξωτικά νησιά, η βασίλισσα παρα-χωρεί ακρόαση στον Κολόμβο. Κατά τη συνάντηση, καθένας τους αναγνωρίζει στον άλλον μορφές που έχουν δει στα όνειρά τους. Η Ισαβέλα δέχεται να χρηματοδοτήσει το ταξίδι και χαρίζει στον Κολόμβο το σταυρό της.

Το ταξίδι αποδεικνύεται δύσκολο. Μετά από 69 ημέρες στο πέλαγος και μία ανταρσία του πληρώματος, ο Κολόμβος είναι εξαντλημένος. Οι στασιαστές βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο αμπάρι, όμως το υπόλοιπο πλήρωμα δείχνει σημεία νέας ανταρσίας.

Το πλοίο πέφτει σε δίνει και ενώ όλοι πανικοβάλλονται, ο Κολόμβος, σε κατάσταση έκστασης, μιλά προφητικά και ακατάληπτα, ορκίζεται ότι σε λίγες ώρες θα βγουν στη στεριά και ελευθερώνει τους στασιαστές. Δύο άγγελοι τον πλησιάζουν και μέσα σε όραμα του δείχνουν εικόνες από τα νησιά που θα ανακαλύψει αλλά και την τύχη που τον περιμένει: όλοι θα τον προδώσουν και θα τον καταδιώξουν. Όμως ο Κολόμβος αποφασίζει να συνεχίσει. Το όραμα χάνεται και μετά από λίγο πατούν στη νέα γη.

Πληροφορίες για τη συγγραφή

Στο πρώτο του ταξίδι στην Ισπανία (1926), ο Καζαντζάκης επισκέπτεται τον τάφο του Κολόμβου στη Σεβίλη, συγκινημένος από τη μορφή αυτού του «Δον Κιχώτη των θαλασσών». Αργότερα, το 1941, γράφει για βιοποριστικούς λόγους μια μυθιστορη-ματική βιογραφία για τον θαλασσοπόρο, την οποία δημοσιεύει ανωνύμως στην εφημερίδα Καθημερινή. Με την τραγωδία καταπιάνεται το 1949 στην Αντίμπ και την τιτλοφορεί αρχικώς Το χρυσό μήλο και την ξαναδουλεύει, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Πρεβελάκη, το 1954.

Εκδοτικά

  • Ν. Καζαντζάκης, Θέατρο Γ΄. Τραγωδίες με διάφορα θέματα. Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Σόδομα και Γόμορρα, Βούδας, επιμέλεια Ε. Χ. Κάσδαγλης, Αθήνα: Δίφρος 1956
  • Ν. Καζαντζάκης, Θέατρο Γ΄. Τραγωδίες με διάφορα θέματα. Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Σόδομα και Γόμορρα, Βούδας, Αθήνα: εκδ. Ελ. Καζαντζάκη 1971 - όπου και νεότερες εκδόσεις· η έκδοση του 1998, με επιμέλεια Πάτροκλου Σταύρου, είναι ανατύπωση της έκδοσης του 1956
  • Από το ποιητικό έργο του Ν. Καζαντζάκη, πρόλογος Μανόλης Καρέλλης, εισαγωγή-ανθολόγηση-σημειώματα Στυλιανός Αλεξίου, εικονογράφηση Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Ηράκλειο Κρήτης: Δήμος Ηρακλείου 1977 - ανθολογημένα αποσπάσματα

Ξένες εκδόσεις - Μεταφράσεις

  • Nikos Kazantzakis, Christóbal Colón. Tragedia en cuatro actos, μετάφραση στα ισπανικά Miguel Castillio Didier, Μπουένος Άιρες: εκδ. Carlos Lohlé 1966. Καράκας: εκδ. Miguel Angel Garcia 1982. Καράκας: έκδοση της Ελληνικής Πρεσβείας 1988. Σαντιάγο (Χιλή): Universidad de Chile, εκδ. Athos Pérgamos 1997
  • Nikos Kazantzakis, Christóbal Colón. Tragedia en cuatro actos, μετάφραση στα ισπανικά Miguel Castillio Didier, στον τόμο Obras Selectas. Novelas - Teatro - Viajes, I, Βαρκελώνη: εκδ. Planeta 1968
  • Nikos Kazantzakis, Three Plays. Christopher Columbus, Melissa, Kouros, μετάφραση στα αγγλικά Athena Giannakas-Dallas, Νέα Υόρκη: Simon and Schuster 1969
  • Nikos Kazantzakis, Christopher Colombus. A Play, μετάφραση στα αγγλικά Athena Giannakas-Dallas, Kentfield California: Allen Press 1972
  • Nikos Kazandzakis, De gouden appel, μετάφραση στα ολλανδικά M. Blijstra-van der Meulen, Άμστερνταμ: εκδ. De Beuk 1972
  • Nikos Kazantzaki, Théâtre. Melissa, Kouros, Christoph Colomb, μετάφραση στα γαλλικά Liliane Princet - Nikos Athanassiou, Παρίσι: Plon 1974
  • Νikos Kazantzakis, Christóbal Colón, μετάφραση στα ισπανικά Solomon Pratt, Μεξικό: Produccion Editorial Dante 1985

Παραστάσεις - διασκευές

  • Christóbal Colón, παράσταση στο Teatro Santa Rosa, στο Tucuman της Αργεντινής, 1966. Μετάφραση Miguel Castillio Didier.
  • Christóbal Colón, παράσταση στο Teatro del Globo, στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, 1967. Μετάφραση Miguel Castillio Didier.
  • Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, 1975. Σκηνοθεσία Αλέξης Σολομός, σκηνικά Σπ. Βασιλείου, μουσική Μ. Θεοδωράκης. Ηθοποιοί: Μάνος Κατράκης, Βύρων Πάλλης, Άννα Μακ-ράκη κ.ά. Ο θίασος περιόδευσε στην Ελλάδα.
  • Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, προφεστιβαλικές εκδηλώσεις του Ηρωδείου, 1980. Σκηνοθεσία Τάκης Μουζενίδης, μουσική Μ. Θεοδωράκης. Ηθοποιοί: Μάνος Κατράκης, Άννα Μακράκη, Χρήστος Καλαβρούζος, Θόδωρος Έξαρχος, Άννα Γεραλή κ.ά.
  • Θίασος Théâtre du Sens, παραστάσεις στη Γαλλία και την Ισπανία, 1992
  • ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών, 1992. Ηθοποιοί: Νικηφόρος Νανέρης, Κυριακή Μάλαμα κ.ά.
  • Διασκευή του έργου στα ισπανικά παίζεται στο Morgner, το 1997
  • Παράσταση στη Νέα Υόρκη, 1998 ή 1999

Ραδιόφωνο

  • Μετάδοση από το γαλλικό ραδιόφωνο Suisse Romande RSR 2, 1984. Ηθοποιοί: Michel Groberty, René Habib, André Neury κ.ά.

Τηλεόραση

  • Christophe Colombe, κανάλι Antenne 2, της γαλλικής τηλεόρασης, 1975. Μετάφραση και προσαρμογή Pierre Cavassilas, μουσική Μ. Θεοδωράκης. Ηθοποιοί: Victor Garivier, Brigitte Fossey, Roland Monod, Jean de Coninck

Μουσική

  • Μίκης Θεοδωράκης, Χριστόφορος Κολόμβος, σκηνική μουσική, 1975
  • Rodolfo Arízaga, Música para Cristóbal Colón (de Nikos Kazantzakis), Orquesta Filarmónica de Buenos Aires, χ.χ.