Κωμωδία. Τραγωδία μονόπρακτη

Υπόθεση

Πρόκειται για ένα έργο μεταφυσικού προβληματισμού, το πιο πρωτότυπο από τα θεατρικά του Καζαντζάκη, που προαναγγέλλει μεταπολεμικές θεατρικές μορφές. Σ' ένα πολυτελές δωμάτιο, που, όπως σημειώνει ο Καζαντζάκης, είναι ο εγκέφαλος του ανθρώπου «την ώρα του ψυχομαχητού», δυο γέροι μιλούν για τη ζωή τους περιμένοντας κάποιον· ο ένας ήταν άνθρωπος του στοχασμού και ο άλλος της εμπειρίας και των απολαύσεων.

Σιγά-σιγά, αρχίζουν να έρχονται διάφοροι άνθρωποι: ένα μικρό κορίτσι, ένας ευσεβής και φανατικός ασκητής, μια μοιχαλίδα, ένας νέος που φοβάται το θάνατο, ένας σακατεμένος εργάτης, ο «άφρων» της Καινής Διαθήκης, η μαυροφορεμένη μητέρα του κοριτσιού, μια γριά, ένας αμίλητος και υπερήφανος νέος, μια καλόγρια. Ο ασκητής σχολιάζει επικριτικά κάθε νέα άφιξη και διαρκώς επιβεβαιώνει ότι ο αναμενόμενος θα έρθει τα μεσάνυχτα, συνεπώς όλοι πρέπει να είναι προετοιμασμένοι και εγρήγοροι.

Όμως, τα μεσάνυχτα περνούν και δεν έρχεται κανείς. Απογοητευμένος και οργισμένος, ο ασκητής μιλά προκλητικά στο Θεό, αλλά δε λαμβάνει καμία απάντηση, ούτε καν τιμωρείται για τις ύβρεις του. Καθώς, σβήνει το τελευταίο κερί, όλοι οι παριστάμενοι ξεψυχούν.

Εκδοτικά

• Πέτρος Ψηλορείτης [=Ν. Καζαντζάκης], Κωμωδία. Τραγωδία μονόπραχτη, περ. Κρητική Στοά (Ηρακλείου) 1909, σ. 125-144
• Κωμωδία. Τραγωδία μονόπραχτη, περ. Σεράπιο (Αλεξάνδρειας) 1909, σ. 291-312
• Ν. Καζαντζάκης, Κωμωδία. Τραγωδία μονόπραχτη, Νέα Εστία, τ. 63, τχ. 739 (15.4.1958) 616-625
• Ν. Καζαντζάκης, Κωμωδία. Τραγωδία μονόπραχτη, εισαγωγή Karl Kerényi, Ζυρίχη: έκδ. του περ. Προπύλαια 1969

Ξένες εκδόσεις - Μεταφράσεις

• Two Plays by Nikos Kazantzakis. Sodom and Gomorrah, Comedy, Α Τragedy in Οne Αct, μετάφραση στα αγγλικά Kimon Friar, εισαγωγή Karl Kerényi (μεταφρασμένη από τον Peter Bien) Nostos Books 1982 / St. Paul, Μινεσότα: North Central Publishing Co. 1982
• Nikos Kazantzakis, Komödie. Tragödie in einem Akt, μετάφραση στα γερμανικά Argyris Sfountouris, εισαγωγή Karl Kerényi, Ζυρίχη: Propyläa 1969
• Nikos Kazantzakis, Commedia. Τragedia in un atto, μετάφραση στα ιταλικά Filippo Maria Pontani, με ένα σημείωμα του Massimo Peri, Βερόνα: εκδ. Paniere 1980
• Nikos Kazantzaki, Comédie, tragédie en un acte, μετάφραση στα γαλλικά Athina Vouyouka, περ. Le Regard Crétois 18 (Δεκ. 1998) 4-17

Παραστάσεις

• Θίασος του Küsnacht, Ζυρίχη, Νοέμβριος 1970. Μετάφραση Argyris Sfountouris, σκηνοθεσία Nicolas Zbinden. Ηθοποιοί: Markus Lerch, Christian Altorfer, Roger Clausen, Richard Kneisl, Kathi Wegmann.
• Tragicomedy in one act, φοιτητικός θίασος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, 1971. Άγνωστος ο μεταφραστής, σκηνοθεσία Susan Stone. Ηθοποιοί: John Welsenbach, David Kelly, Randall Farbe, Carol Stangby.
• Θίασος Kazantzakis-Bühne Zürich, Kammertheater, Ζυρίχη 1973. Μετάφραση Argyris Sfountouris, σκηνοθεσία Nicolas Zbinden. Επανάληψη της παράστασης του 1970, με τους ίδιους λίγο-πολύ συντελεστές.
• Comedy, από το Shoestring Theatre, Καναδάς, σκηνοθεσία Fred Reed, 1983

Τηλεοπτικές μεταδόσεις

• Καναδική τηλεόραση, CBST, 1966. Μετάφραση F.A. Reed, τηλεοπτική προσαρμογή Brian O'Leary.
• Τηλεοπτική διασκευή για την ελληνική κρατική τηλεόραση, 1997· στο ρόλο του ασκητή ο Πέτρος Φυσσούν.

Ραδιοφωνικές μεταδόσεις

• Ραδιοφωνική μετάδοση στη Γαλλία, 1969. Σκηνοθεσία - ίσως και μετάφραση - Georges Godebert. Ηθοποιοί: H. Nassiet, L. Nat, C. Cler, R. Murzeau, H. Hue, Y. Étiévant, J. Topard.