Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

Υπόθεση

Στη Λυκόβρυση, ένα ελληνικό χωριό της Ανατολής, υπάρχει το έθιμο να γίνεται η αναπαράσταση των Παθών κάθε επτά χρόνια. Ο παπα-Γρηγόρης με τους προεστούς επιλέγουν τα πρόσωπα που θα λάβουν μέρος: το Χριστό θα υποδυθεί ο Μανολιός, ένας απλός βοσκός· τον Ιωάννη, ο Μιχελής, ο γιος του άρχοντα Πατριαρχέα· τον Ιούδα, ο Παναγιώταρος· τη Μαγδαληνή, η χήρα Κατερίνα.

Αργά το απόγευμα, καταφθάνουν πρόσφυγες από ένα άλλο χωριό, καταδιωγμένοι από τους Τούρκους. Ζητούν βοήθεια, αλλά ο παπα-Γρηγόρης τους διώχνει, λέγοντας ότι φέρνουν μαζί τους επιδημία χολέρας. Οι πρόσφυγες, με επικεφαλής τον παπα-Φώτη, καταφεύγουν στο άγριο βουνό της Σαρακήνας. Τους βοηθούν μόνον ο Μανολιός, ο Μιχελής, η Κατερίνα, ο Γιαννακός και ο Κωνσταντής (οι δύο τελευταίοι επρόκειτο να υποδυθούν τους αποστόλους Πέτρο και Ιάκωβο).

Μετά από την επιλογή του στο ρόλο του Χριστού, ο Μανολιός αλλάζει μέρα με τη μέρα. Χωρίζει την αρραβωνιαστικιά του και αποφασίζει να φτάσει σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πνευματική, ψυχική και σωματική αγνότητα, με οδηγό τον παπα-Φώτη. Μάλιστα, στο πανηγύρι του προφήτη Ηλία υπερασίζεται τους πρόσφυγες και μιλά για την αξία της αγάπης και του ελέους, προκαλώντας την αντίδραση των συγχωριανών του και την οργή του παπα-Γρηγόρη.

Στο μεταξύ πεθαίνει ο Πατριαρχέας και ο Μιχελής αποφασίζει να μοιράσει την περιουσία του στους πρόσφυγες. Όταν εκείνοι έρχονται στη Λυκόβρυση να παραλάβουν τα κτήματα, ο παπα-Γρηγόρης κηρύσσει το Μιχελή ανισόρροπο και ξεσηκώνει τους ντόπιους. Μετά το βίαιο θάνατο του αδελφού του στη σύγκρουση που ακολουθεί, ο παπα-Γρηγόρης υποδεικνύει στον αγά το Μανολιό ως υπαίτιο όλων των συμφορών. Πετυχαίνει την καταδίκη του και την παράδοσή του στους εξαγριωμένους χωρικούς. Το φανατισμένο πλήθος συγκεντρώνεται στην εκκλησία, όπου ο παπα-Γρηγόρης αφορίζει τον Μανολιό και δίνει το σύνθημα στους πιστούς να τον εκτελέσουν μέσα στον ιερό χώρο.

Πληροφορίες για τη συγγραφή

Γράφεται το 1948 στην Αντίμπ.

Εκδοτικά

• Ν. Καζαντζάκης, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Αθήνα: Δίφρος 1954, 1956, 1957, 1960
• Ν. Καζαντζάκης, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Αθήνα: εκδ. Ελ. Καζαντζάκη 1964 (όπου και νεότερες επανεκτυπώσεις  ή τυχόν επανεκδόσεις)

Μεταφράσεις

• Nikos Kazantzakis, Den evíga vandríngen uppåt, μετάφραση στα σουηδικά Börje Knös, Στοκχόλμη: εκδ. Ljus 1950
• Μετάφραση στα νορβηγικά Aksel Akselson, Όσλο: εκδ. Tanum 1951
• Nikos Kazantzakis, Griechische Passion, μετάφραση στα γερμανικά Werner Krebs, Βερολίνο/Grunewald: εκδ. Herbig 1951, 1953, 1957, 1963. Βερολίνο/Ντάρμσταντ: εκδ. Dt. Buch Gemeinschaft 1953. Gütersloh: εκδ. Bertelsmann 1960. Βερολίνο: εκδ. Herbig 1966. Λειψία: εκδ. Insel 1966. Βιέννη: εκδ. Buchgemeinschaft Donauland/Στουττγάρδη: εκδ. Europäischer Buch 1967. Βερολίνο: εκδ. Volk und Welt 1968. Μόναχο/Βερολίνο/Βιέννη: εκδ. Herbig 1970. Μόναχο/Βερολίνο: εκδ. Herbig 1977. Μόναχο: εκδ. Heyne 1977. Αμβούργο: εκδ. Rowohlt 1981, 1982, 1983, 1984, 1986, 1987, 1988. Φραγκφούρτη/Βερολίνο: εκδ. Ullstein 1990, 1992, 1994
• Nikos Kazantzakis, Den evige Vandring opad, μετάφραση στα δανικά Axel Pille, Κοπεγχάγη: εκδ. Jespersen og Pios 1952, 1967
• Nikos Kazantzakis, Ikuinen Vaellus, μετάφραση στα φινλανδικά Juho Tervonen, Ελσίνκι: εκδ. Werner Osakeyhtio 1952
• Nikos Kazantzakis, Christus wordt weer gekruisigd, μετάφραση στα ολλανδικά André Noorbeek, Ουτρέχτη: εκδ. De Fontein 1952, 1953, 1954, 1955, 1958, 1988. Ουτρέχτη: εκδ. De Fontein/ Merksem: εκδ. Westeland 1959, 1960, 1963. Βρυξέλλες/Άμστερνταμ: εκδ. Reinaert 1965. Bussum: εκδ. De Kern 1979
• Nikos Kazantzakis, The Greek passion, μετάφραση στα αγγλικά Jonathan Griffin, Νέα Υόρκη: Simon and Schuster 1953, 1954, 1959, 1962. Simon and Schuster/Ballantine Books 1965, Simon and Schuster 1966, 1969, 1973. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers 2000
• Nikos Kazantzakis, Christ recrucified, μετάφραση στα αγγλικά Jonathan Griffin, Οξφόρδη: B. Cassirer 1954, 1960, 1963. Λονδίνο: Faber and Faber 1962, 1972
• Nikos Kazantzakis, Cristo de nuevo crucificado, μετάφραση στα ισπανικά José Luis de Izquierdo Hernández, Μπουένος Άιρες: εκδ. Carlos Lohlé 1954, 1957, 1959, 1960, 1961, 1963. Βαρκελώνη: εκδ. Pomaire 1976. Βαρκελώνη: εκδ. Círculo de Lectores 1977. Μαδρίτη: εκδ. Alianza/Μπουένος Άιρες: εκδ. Carlos Lohlé 1984. Σαντιάγο (Χιλή): εκδ. Andrés Bello 1988. Μαδρίτη: εκδ. Alianza 1989. Βαρκελώνη: Acantilado (μετάφραση στα ισπανικά Selma Ancira) 2018.
• Nikos Kazantzakis, Cristo di nuovo in Croce, μετάφραση στα ιταλικά Mario Vitti, Βερόνα: εκδ. Mondadori 1955, 1965, 1974
• Nikos Kazantzakis, Le Christ recrucifié, μετάφραση στα γαλλικά Pierre Amandry, Παρίσι: εκδ. Plon 1955, 1956, 1957, 1965, 1968, 1970, 1976, 1977, 1988, 1991, 1998. Λoζάνη: εκδ. La Guilde du livre 1957. Λοζάνη/Παρίσι: εκδ. Rencontre 1970
• Nikos Kazantzakis, Christos Otnovo rozpnat, μετάφραση στα βουλγαρικά Markos Egeos-Stanilov, Σόφια: εκδ. Narodna Kultura 1957
• Nikos Kazantzaki, Cristo recrucificado, μετάφραση στα πορτογαλικά Manuel B. Fonseca, εισαγωγή Henrique dos Santos Carvalho, Λισαβόνα: εκδ. Ulisseia 1957, 1958, 1960, 1966, 1968, 1973, 1984
• Niko Kazantzakis, Christus word weer gekruisig, μετάφραση στα ολλανδικά Phil Olivier, Πραιτώρια: εκδ. HAUM 1958
• Nikos Kazantzakis, Hristos ponovo razapet, μετάφραση στα κροατικά Lela Matić, Σουμπότιτσα, Βελιγράδι: εκδ. Minerva 1958, 1972
• Nikos Kazantzakis, Kristus znovu ukřižovaný, μετάφραση στα τσεχικά Eva Outratová, επίλογος Marianna Stříbrná, Πράγα: εκδ. SNKLΗU 1958. Πράγα: εκδ. SNKLU 1966 [επίλογος Růžena Dostálová-Jeništová]
• Nikos Kazantzakis, Chrystus ukrzyzowanypo raz wtóry, μετάφραση στα πολωνικά Jadwiga Dackiewicz, Βαρσοβία: εκδ. Pax 1958, 1978. Πόζναν: εκδ. Kantor Wydawniczy 1992
• Nikos Kazantzakis, El Crist de nou crucificat, μετάφραση στα καταλανικά Joan Sales, Βαρκελώνη: εκδ. Club Editor, 1959, 1965, 1972, 1976, 1994
• Nikos Kazantzakis, Akinek meg kell halnia, μετάφραση στα ουγγρικά - εισαγωγή Peter Rubin, Βουδαπέστη: εκδ. Európa 1961, 1964, 1973
• Nikos Kazandzakis, Krista raspinaiut vnov', μετάφραση στα ρωσικά Iannisa Mochosa - Igoria Postupal'skoga, Μόσχα: Gosudarstvennoe izdatel'stro Khudozhestvennoi Literatury 1962
• Nikos Kazantzakis, Kristos znova ukrižovaný, μετάφραση στα σλοβάκικα - επίλογος Michal Bartko, Μπρατισλάβα: εκδ. Vydavatel'stvo Slovensky Spisovatel Slovensky 1965, 1983
• Nikos Kazantzakis, Hristos rastignit a doua oara, μετάφραση στα ρουμανικά ericle Martinescu - Ioan Halianis, πρόλογος Romul Munteanu, Βουκουρέστι: εκδ. Pentru Literatura 1968
• Nikos Kazancakis, Yeniden çarmιha geriliş, μετάφραση στα τουρκικά Sumru Ateşoğlu, Ισταμπούλ: εκδ. Habora Kitabevi 1971
• Nikos Kazansakis, Hristos povtorno raspnat, μετάφραση στα σκοπιανά Paskal Gilevski, Σκόπια: εκδ. Makedonska kniga 1975.
• Nikos Kazancakis, Yeniden çarmιha geriliş, μετάφραση στα τουρκικά Gülen Findikli, Ισταμπούλ: εκδ. Habora 1979
• Nikos Kazancakis, Yeniden çarmιha gerilen İsa, μετάφραση στα τουρκικά Tuğrul Tanyol, Ισταμπούλ: εκδ. Can 1982, 1999
• Nikos Kazantzakis, Mesihe baz meslop, μετάφραση στα περσικά, Τεχεράνη: χ.ε. 1983
• Nikos Kazantzakis, O Cristo recrucificado, μετάφραση στα πορτογαλικά Guilhermina Sette, Σάο Πάολο: εκδ. Abril Cultural 1985. Σάο Πάολο: εκδ. Circulo do Livro [1988]
• Niko Kazantzakis, Christus wordt weer gekruisigd, μετάφραση στα ολλανδικά Willem Monné, Naarden: εκδ. Strengholt 1988
• Nikos Kazantzakis, Akhrin vas'vasahi masih, μετάφραση στα περσικά, Τεχεράνη: εκδ. Intisharati Nilofar 1989
• Nikos Kazantzaki, Cristo nuevamente crucificado (μετάφραση στα ισπανικά José Luis de Izquierdo Hernández) - Toda-Raba (μετάφραση στα ισπανικά Hernán del Solar), Βαρκελώνη: εκδ. Planeta 1990, 1991, 1992
• Yesu chong shang shi zi jia, μετάφραση στα κινέζικα Zhenji yi Wang, Πεκίνο: εκδ. Wai guo wen xue chu ban she 1991
• Nikos Kazancakis, Yeniden çarmιha geriliş, μετάφραση στα τουρκικά Gülen Aktaş, Ισταμπούλ: εκδ. Oda 1992
• Nikus Kazantzakis, al-Ighwa' al-akhir lil-masih, μετάφραση στα αραβικά Usamah Manzalji, Δαμασκός: εκδ. Dar al-Mada 1995, 2002

Θεατρικές παραστάσεις - Διασκευές

• Παράσταση στο Όσλο, κρατική σκηνή Norske Theatret, διασκευή Rangvald Skrede, μουσική Sparre Olsen, 1954
• Παράσταση στο Ελσίνκι, διασκευή Rangvald Skrede, μουσική Ingve Ingman, 1954
• Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μάνου Κατράκη, διασκευή Νότης Περγιάλης - Γεράσιμος Σταύρου, σκηνοθεσία Τάκης Μουζενίδης, μουσική Φοίβος Ανωγειανάκης, σκηνικά Σπύρος Βασιλείου, 1956. Ο θίασος γιόρτασε τις 100 παραστάσεις του έργου, παρουσία της Ελένης Καζαντζάκη και του Ι. Θ. Κακριδή.
• The Greek Passion [=Ελληνικό πάθος], διασκευή Michael Antonakes - με τίτλο He who must die [=Αυτός που πρέπει να πεθάνει], πειραματική παράσταση στο Herbert Berghof Studio, Νέα Υόρκη, 1957
• He who must die [=Αυτός που πρέπει να πεθάνει], διασκευή Michael Antonakes, σκην. Νίκος Ψαχαρόπουλος, παράσταση από το θίασο του Πανεπιστημίου του Γέηλ, 1960. Στην παράσταση που έγινε στο Γέηλ το 1972, παραβρέθηκε η Ελένη Καζαντζάκη.
• Παράσταση στο Théâtre Montansier, Βερσαλλίες από τη Marcelle Tassencourt, διασκευή François Daviel, 1961
• Παράσταση στο Παρίσι, στο θέατρο του Jean-Louis Barrault, από τη Marcelle Tassencourt, διασκευή François Daviel, 1962
• Παράσταση στην Αμβέρσα, διασκευή (στα φλαμανδικά) Jef van der Heyden, 1964
• He who must die [=Αυτός που πρέπει να πεθάνει], διασκευή Michael Antonakes, μουσική Paul Demakis, παράσταση στο θέατρο του Salem State College, Μας-σαχουσέτη, 1972
• He who must die [=Αυτός που πρέπει να πεθάνει], διασκευή Michael Antonakes, παράσταση από το Ελληνικό Θέατρο της Νέας Υόρκης στο θέατρο La Mama της Νέας Υόρκης, 1980
• Nikos Kazantzakis, Le Christ recrucifié. En deux parties, θεατρική διασκευή François Daviel, Παρίσι: [Abexpress] 1962
• The Way of the Potter, ανέκδοτη διασκευή του μυθιστορήματος από τον Michael Antonakes, Μουσείο Ν. Καζαντζάκη (Βαρβάροι Ηρακλείου)

Κινηματογράφος - Τηλεόραση

• Celui qui doit mourir [=Αυτός που πρέπει να πεθάνει], σκην. Jules Dassin, σενάριο Ben Barzman, Jules Dassin, André Obey, μουσική Georges Auric, παραγωγός Henri Bérard. Παραγωγή: Cinétel - Da Ma Produzione - Filmsonor S.A. - Indus Films - Prima, 1957. Ηθοποιοί: Pierre Vaneck, Μελίνα Μερκούρη, Maurice Ronet, Jean Servais, Fernand Ledoux.

Η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Κανών το 1957. Στην πρεμιέρα παραβρέ-θηκε το ζεύγος Καζαντζάκη.

• Christ Recrucified, μίνι σειρά 6 επεισοδίων, σκην. Hugh David, σενάριο - διασκευή Jack Pulman, παραγωγή David Conroy. Παραγωγή BBC, 1969. Ηθοποιοί: Aharon Ipalé, John Franklyn-Robbins, John Phillips.
• Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, σειρά 70 επεισοδίων, σκηνοθεσία Βασίλης Γεωργιάδης, σενάριο Νότης Περγιάλης - Γεράσιμος Σταύρου. Παραγωγή Astir για το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης (ΕΙΡΤ) 1975. Ηθοποιοί: Αλέξης Γκόλφης, Λυκούργος Καλλέργης, Γιάννης Αργύρης, Κάτια Δανδουλάκη, Δήμος Σταρένιος, Ανδρέας Φιλιπ-πίδης, Νίκη Τριανταφυλλίδη, Γιώργος Φούντας.

Μουσική - Όπερα

• Ένα Ελληνικό Πάθος / Griechische Passion / The Greek passion, όπερα. Λιμπρέττο και μουσική Μποχουσλάβ Μαρτινού 1961. Πρώτη παράσταση στην Όπερα της Ζυρίχης 1961. Μεταγενέστερες παραστάσεις: Όπερα του Μπρνο 1962· Όπερα του Λυντς 1962· Όπερα της Περούτζια 1962· Όπερα του Έσσεν 1963· Όπερα της Πράγας 1964, 1967, 1969, 1975· Όπερα της Αμβέρσας 1964, 1969· Όπερα της Μπρατισλάβας 1969, 1972, 1973· Όπερα της Πάρμας 1969· Όπερα της Οστράβας 1969· Παρίσι, ραδιοφωνική μετάδοση, 1972· Όπερα του Λύμπεκ 1973· Όπερα του Μπίλεφελντ 1973· Όπερα της Ρουέν 1973· Φεστιβάλ Αθηνών από την Όπερα της Πράγας 1975· Παρίσι, Opéra Comique 1980· Όπερα της Λειψίας 1980· Stadion Hall, Μπρνο, 1981· Όπερα του Μπλούμινγκτον, Ινδιάνα, Η.Π.Α. 1981· Όπερα του Κάρντιφ 1981· Όπερα του Ντύσσελντορφ 1981· Όπερα του Λουξεμβούργου 1983· Παρίσι, για τα 100 χρό-νια από τη γέννηση του Μαρτινού 1990· Festspielhaus, Bregenz, 1999.
• Ecce Homo, όπερα, μουσική Szokolay Sándor, Όπερα της Βουδαπέστης 1987.
• Bohuslav Martinú, Griechische Passion, Λονδίνο: Universal Edition 1978 [η παρ-τιτούρα]
• Louis Durey, Nicolios et la flûte: op. 111, Παρίσι: Gérard Billaudot Editeur 1974 - έργο για φλάουτο και άρπα, εμπνευσμένο από ένα επεισόδιο από το μυθιστόρημα του Καζαντζάκη Ο Χριστός ξανασταυρώνεται [η παρτιτούρα]
• Bohuslav Martinú, Griechische Passion, όπερα σε 4 πράξεις, Βιέννη: Universal edition 1961
• Bohuslav Martinú, Griechische Passion, όπερα σε 4 πράξεις, Πράγα: Supraphon / Νέα Υόρκη: Qualiton Imports 1981 (ζωντανή ηχογράφηση στο Stadion Hall, Μπρνο, Ιούνιος 1981)
• Bohuslav Martinú, Griechische Passion, όπερα σε 4 πράξεις, Koch Schwann, 2000 (ζωντανή ηχογράφηση Festspielhaus, Bregenz, Ιούνιος 1999)
• Bohuslav Martinú, The Greek passion, μουσικό δράμα σε 4 πράξεις, Λονδίνο: Universal edition 2001
• Bohuslav Martinú, The Greek Passion, music drama in 4 acts. First version (1957), reconstructed and edited by Ales Brezina, Βιέννη: Universal edition 2001