Υπόθεση

Ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας ή, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Καζαντζάκης, μια «αναφορά» με τη στρατιωτική έννοια του όρου, σχετικά με τους στόχους του και τις προσπάθειές του. Ο συγγραφέας ξεκινά από τα παιδικά του χρόνια (αφού προηγουμένως αναφέρεται στους προγόνους και τους γονείς του) και σταματά στην ημέρα της «κρητικής ματιάς» και στη σύλληψη της Οδύσσειας. Δεν αφηγείται το σύνολο της ζωής του, αλλά παρουσιάζει τους σταθμούς της πνευματικής του πορείας, χωρίς να ακολουθεί την αυστηρή χρονολογική σειρά της πραγματικής του βιογραφίας.

Πληροφορίες για τη συγγραφή

Από τις επιστολές του στον Πρεβελάκη φαίνεται ότι ο Καζαντζάκης σχεδιάζει το έργο από το 1929, με πρόγραμμα βέβαια να το γράψει «μετά από πολλά χρόνια». Στην αρχή το φαντάζεται ως ένα διάλογο και το τιτλοφορεί προσωρινώς «Κουβέντες με τον Γκρέκο».

Το 1954, ενώ γράφει τους Αδερφοφάδες, σχηματίζεται μέσα του η ιδέα της Αναφοράς. Την ξεκινά το 1955, στο Λουγκάνο της Ελβετίας, με τον τίτλο Επιστολές στον Γκρέκο, και τη συνεχίζει στην Αντίμπ το 1956, οπότε δίνει τον τελικό τίτλο. Σύμφωνα με όσα γράφει στον Πρεβελάκη, είχε ολοκληρώσει τη δεύτερη γραφή του κειμένου και σχεδίαζε την τρίτη και τελευταία, μετά την επιστροφή του από την Κίνα.

Εκδοτικά

  • Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, Αθήνα: χ.ε. 1961
  • Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, Αθήνα: εκδ. Ελ. Καζαντζάκη 1964 (όπου και νεότερες επανεκτυπώσεις  ή τυχόν επανεκδόσεις)
  • Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο. Νέα Αναθεωρημένη Σύγχρονη Έκδοση, (εισαγωγή Μ. Γρηγοροπούλου, επιστημ. επιμέλεια-επίμετρο Ν. Μαθιουδάκης), Αθήνα: εκδ. Καζαντζάκη 2014

Ξένες εκδόσεις - Μεταφράσεις

  • Nikos Kazantzaki, Lettre au Greco. Souvenirs de ma vie, μετάφραση στα γαλλικά Michel Saunier, Παρίσι: εκδ. Club des éditeurs 1960. Παρίσι: εκδ. Plon 1961. [Με τίτλο Lettre au Greco. Βilan d'une vie] Παρίσι: εκδ. Plon 1967, 1975, 1983, 1988, 1991, 1997, 2000
  • Nikos Kazantzaki, Carta a Grego, μετάφραση στα πορτογαλικά Armando Pereira da Silva, Armando da Silva Carvalho, Λισαβόνα: εκδ. Ulisseia 1961
  • Niko Kazantzakis, Carta al Greco. Recuerdos de mi vida, μετάφραση στα ισπανικά Delfín Leocadio Garasa, Μπουένος Άιρες: εκδ. C. Lohlé 1963, 1964, 1967, 1982. Μπουένος Άιρες: εκδ. Lohlé-Lumen 1995
  • Nikos Kazantzakis, Rechenschaft vor El Greco, μετάφραση στα γερμανικά Isidora Rosenthal-Kamarinea, Βερολίνο/Grunewald: εκδ. Herbig 1964. Μόναχο: εκδ. Herbig 1970. Μόναχο/Ντάρμσταντ: εκδ. Herbig 1978. Αμβούργο: εκδ. Rowohlt 1980, 1982, 1983, 1986, 1988, 1989. Βερολίνο: εκδ. Volk und Welt 1983. Φρανκφούρτη/Βερολίνο: εκδ. Ullstein 1990, 1993, 1995
  • Nikos Kazantzakis, Report to Greco. The autobiography of the author of The Last Temptation of Christ, μετάφραση στα αγγλικά Peter Bien, Νέα Υόρκη: Simon and Schuster 1965. Bantam Books 1966, 1971
  • Nikos Kazantzakis, Report to Greco. The autobiography of the author of The Last Temptation of Christ, μετάφραση στα αγγλικά Peter Bien, Λονδίνο: Faber and Faber 1965, 1973, 1974, 1977
  • Nikos Kazantzakis, Tilinteko El Grecolle, μετάφραση στα φινλανδικά Aarno Peromies, Ελσίνκι: εκδ. Tammi 1966
  • Nikos Kazancakis, El Greco'ya mektuplar, μετάφραση στα τουρκικά Ahmet Angin, Ισταμπούλ: εκδ. Ε Yayinlari 1975, 1995. Ισταμπούλ: Can 2003
  • Nikos Kazantzakis, Hlášení El Grecovi, μετάφραση στα τσεχικά Jana R. Friesová, Božena Protopapasová. Μετάφραση στίχων Miloš Tomasco. Επίλογος Růžena Dostálová, Πράγα: εκδ. Odeon 1982
  • N. Kazantzakis, O viata in scrisori, μετάφραση στα ρουμανικά, Βουκουρέστι: εκδ. Univers 1983
  • Nikos Kazantzakis, Guzarish bih khaki Yunan, μετάφραση στα περσικά Salih Husayni, Τεχεράνη: Nilufar 1984, 1988
  • Nikos Kazantzakis, Raport catre El Greco, μετάφραση στα ρουμανικά Alexandra Medrea-Danciu, Βουκουρέστι: εκδ. Universe 1986
  • Μετάφραση στα κινέζικα Weicheng Zhu, Ταϊπέι: εκδ. Guang fu shu ju gu fen you xian gong si 1989
  • Nikos Kazantzakis, El Greco e lo sguardo cretese, μετάφραση στα ιταλικά Giovanni Bonavia, Ρώμη: εκδ. Biblioteca del vascello 1994
  • Nikos Kazantzakis, Verantwoording aan El Greco, μετάφραση στα ολλανδικά Jos Schoonen, Χρόνινγκεν: Styx 1997
  • Nikos Kazantzakis, Čar grške pokrajine: izbor popotnih spominov iz dela Obračun pred El Grecom, μετάφραση στα σλοβενικά, Λιουμπλιάνα: εκδ. Cankarjeva 2002
  • Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, μτφρ. στα κουρδικά Dilawar Karadaghi, εκδ. Aras, Ερμπίλ, Κουρδιστάν, 2004