Η ερημία της Αίγινας (1933-1939)
Επιστρέφοντας από την Ευρώπη τον Απρίλιο του 1933, ο Καζαντζάκης πηγαίνει στην Αίγινα, τον τόπο που είχε ήδη διαλέξει για μόνιμη εγκατάσταση. Εξακολουθεί να δουλεύει την Οδύσσεια και συγχρόνως συνθέτει τα κάντα για τις Τερτσίνες του, μεταφράζει Δάντη, Κοκτώ, Χάουπτμαν, Σαίξπηρ, Πιραντέλο, Γκαίτε και γράφει τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις, θεατρικά έργα και μυθιστορήματα στα γαλλικά.
Το 1936 ξεκινά να χτίζει το δικό του σπίτι στο νησί και ένα χρόνο αργότερα εγκαθίσταται με την Ελένη, πριν ακόμη τελειώσουν οι εργασίες. Από την Αίγινα φεύγει σπάνια, για να ταξιδέψει (Ιαπωνία-Κίνα, Ισπανία, Αγγλία) ή για να επιβλέψει την έκδοση της Οδύσσειας (1938).
Δουλεύει
Η καθημερινότητα του Καζαντζάκη στρεφόταν γύρω από τη μελέτη και τη συγγραφή. Ξυπνούσε πολύ νωρίς το πρωί και δούλευε στο γραφείο του ως το μεσημέρι. Μετά από μια σύντομη ανάπαυση, συνέχιζε τη μελέτη του και συνήθως, την ώρα του δειλινού, έβγαινε να περπατήσει.
Αγαπούσε τους μεγάλους περιπάτους στην εξοχή και σε ερημικά ακρογιάλια, κυρίως όμως τις ανηφορικές διαδρομές, επειδή ο ανήφορος σήμαινε τον διαρκή αγώνα για την εκπλήρωση του χρέους. Προτιμούσε να μένει σε τόπους με μεγάλο υψόμετρο και το γραφείο του σπανίως βρισκόταν σε ισόγειο χώρο.
Θεατρικά έργα
Ενώ μετέφραζε Πιραντέλο για το Βασιλικό Θέατρο, ο Καζαντζάκης συνέθεσε μια μοντέρνα κωμωδία, πιραντελικού ύφους κωμωδία, με τίτλο Ο Οθέλλος ξαναγυρίζει (1936). Το έργο παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το 1962. Το 1937, μετά από ένα ταξίδι στην Πελοπόννησο, γράφει την τραγωδία Μέλισσα, που δημοσιεύεται στις αρχές του 1937 στη Νέα Εστία.
Μυθιστορήματα στα Γαλλικά
Αρχές του 1936, ο Καζαντζάκης γράφει στα γαλλικά το μυθιστόρημα Le Jardin des Rochers [=Ο βραχόκηπος].
Το είχε παραγγείλει ο εκδότης Grethlein της Λειψίας, αλλά δεν κατάφερε να το εκδώσει εξαιτίας του ναζιστικού καθεστώτος. Έτσι, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1939, μεταφρασμένο στα ολλανδικά.Το γαλλικό κείμενο εκδόθηκε αργότερα, το 1959.
Αμέσως μετά, ξεκινά το μυθιστόρημα Mon père, επίσης στα γαλλικά. Το επεξεργάζεται εκ νέου το 1940 στην Αίγινα, και τελικά το αξιοποιεί αργότερα στον Καπετάν Μιχάλη.
Σπίτι
Τον Ιούλιο του 1935, ο Καζαντζάκης και ο Τάκης Καλμούχος αγοράζουν στην Αίγινα ένα χωράφι, στη θέση «Λιβάδι», έξω από τη χώρα. Το Μάιο του 1936, θεμελιώνεται το σπίτι, το «Κουκούλι», όπως λέει ο Καζαντζάκης, σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Βασίλη Δούρα.
Την άνοιξη του 1937, οπότε εγκαθίσταται το ζεύγος Καζαντζάκη, είναι ακόμα ημιτελές. Η κατασκευή ολοκληρώνεται με την προσωπική τους εργασία. Ο Νίκος βοηθά τους χτίστες, αρμολογεί, επιβλέπει.
Στο βορειοδυτικό υπόστεγο, θα μπει αργότερα μια ξυλόγλυπτη γοργόνα, που ο Καζαντζάκης είχε δει σ’ ένα ταρσανά του νησιού, και στο ανώφλι, ο ιερός τροχός του Σιντοϊσμού, φτιαγμένος με μαύρες και χρυσές ψηφίδες.
Στο «κουκούλι», το ζεύγος Καζαντζάκη θα μείνει μέχρι το 1946. Εκεί θα φιλοξενήσουν το Σικελιανό, τον Πρεβελάκη, τον Κακριδή και δεκάδες άλλους φίλους κι εκεί ο Νίκος θα γράψει μεγάλο μέρος του έργου του.
Ιαπωνία - Κίνα
Το Φεβρουάριο του 1935, ο Καζαντζάκης ξεκινά μ’ ένα φορτηγό πλοίο για την Ιαπωνία, απεσταλμένος της εφημερίδας Ακρόπολις. Ένα μήνα αργότερα φτάνει στη μακρινή χώρα, που η θάλασσά της του θυμίζει το Αιγαίο.
Η περιήγησή του διαρκεί μέχρι τον Απρίλιο, οπότε πηγαίνει στην Κίνα και μένει για δύο περίπου εβδομάδες. Επισκέπτεται το Πεκίνο και τη Σαγκάη και περνά μερικές μέρες σ’ ένα μικρό χωριό. Από αυτό το ταξίδι εμπνέεται εν μέρει το μυθιστόρημα Ο βραχόκηπος.
Ισπανία
Τον Οκτώβριο του 1936, ο Καζαντζάκης πηγαίνει ξανά στην Ισπανία, απεσταλμένος της εφημερίδας Καθημερινή. Παραμένει στη χώρα για ένα μήνα και καλύπτει τα γεγονότα του ισπανικού εμφυλίου.
Αγγλία
Από τον Ιούλιο μέχρι το Νοέμβριο του 1939, ο Καζαντζάκης ταξίδεψε στην Αγγλία, προσκεκλημένος του Βρετανικού Συμβουλίου. Επισκέφτηκε το Λίβερπουλ, όπου φιλοξενήθηκε από τον Πέτρο Βλαστό.
Η αμερικανίδα Τζόι Μακλάουντ (Joe MacLeod), που είχε χρηματοδοτήσει την έκδοση της Οδύσσειας, του παραχώρησε το σπίτι της στο Στράτφορντ-ον-Έηβον. Σ’ αυτήν την κατοικία, όπου παλαιά έμενε η κόρη του Σαίξπηρ, ο Καζαντζάκης έγραψε την τραγωδία Ιουλιανός, υπό τους ήχους των πολεμικών αεροπλάνων.
